Почина Јон Илиеску, првиот претседател на посткомунистичка Романија

Јон Илиеску, поранешниот претседател на Романија и една од највлијателните, но и најконтроверзни фигури во посткомунистичката историја на земјата, почина во вторникот, на 5 август, во Букурешт, на 96-годишна возраст.

Илиеску беше хоспитализиран од 9 јуни, а на лекарите им беше дијагностициран рак на белите дробови. Романската влада изрази длабоко жалење по повод неговата смрт и упати сочувство до семејството и пријателите.

Од партиски функционер до претседател по падот на Чаушеску

Илиеску беше министер во комунистичката влада во раните 1970-ти, пред да биде заменет од диктаторот Николае Чаушеску. Во декември 1989 година, за време на револуцијата што доведе до соборување и егзекуција на Чаушеску и неговата сопруга, Илиеску се појави како лидер на Националниот фронт за спас, структура што ја презеде власта по падот на режимот.

Во мај 1990 година, Илиеску беше избран за прв демократски претседател на Романија. Меѓутоа, неговиот прв мандат беше засенет од насилниот пренос на власта, во кој загинаа 862 лица, како и од употребата на рудари за задушување на антивладини протести во јуни 1990 – потег што многумина го оценија како авторитарен.

Во 2018 година, Илиеску беше обвинет за злосторства против човештвото поради улогата во тие настани. Судскиот процес се одложуваше неколку пати, но во 2023 година Апелациониот суд дозволи продолжување на постапката.

Заслуги за евроатлантската интеграција на Романија

Во неговиот втор претседателски мандат (2000–2004), Илиеску одигра клучна улога во приближувањето на Романија кон Запад. Земјата потпиша договор за пристапување во НАТО во 2004 година, а подоцна и договорот за членство во Европската унија.

Владата најави дека дополнителни информации за државниот погреб ќе бидат соопштени во наредните денови.