НАТО сојузниците се согласија за зголемување на одбранбените трошоци на пет отсто од БДП

Сојузниците на НАТО се согласија да ја зголемат својата цел за трошоци за одбрана повеќе од двојно од 2 отсто од бруто домашниот производ на 5 отсто до 2035 година, што е најрешителниот потег на алијансата во повеќе од една деценија, пренесува Си-Ен-Би-Си.

Во заедничка декларација, западниот воен блок соопшти дека е „обединет пред длабоките безбедносни закани и предизвици“, особено долгорочната закана што ја претставува Русија за евроатлантската безбедност и „постојаната закана“ од тероризмот.

„Сојузниците се обврзуваат да инвестираат 5 отсто од БДП годишно за основни одбранбени потреби, како и за трошоци поврзани со одбраната и безбедноста до 2035 година, за да ги обезбедат нашите индивидуални и колективни обврски“, стои во декларацијата.

Сумката од 5 отсто е составена од „најмалку“ 3,5 отсто од БДП што треба да се потроши за „чиста“ одбрана, а остатокот оди за безбедност и „критична инфраструктура“ поврзана со одбраната за да се обезбеди, се вели во соопштението, „нашата граѓанска подготвеност и отпорност, да се ослободат иновациите и да се зајакне нашата индустриска база за одбрана“.

Сојузниците ќе бидат обврзани да поднесуваат годишни планови „кои покажуваат кредибилен, постепен пат за постигнување на оваа цел“, соопшти НАТО по отпорот од некои земји-членки, особено Шпанија.

Некои земји-членки сè уште не ја исполниле целта за 2014 година да трошат 2 отсто од БДП за одбраната.

Историскиот потег доаѓа во услови на тензии на Блискиот Исток и тековната војна меѓу Украина и Русија. Членките беа принудени да одвојат повеќе средства за одбраната по долготрајниот притисок во текот на двата мандати на американскиот претседател Доналд Трамп.

Алијансата во средата, исто така, ја потврди својата „посветеност на колективната одбрана“ како што е загарантирано во Член 5 дека нападот врз еден е напад врз сите, по прашањата за сигурноста на САД кога станува збор за тој централен столб на НАТО.

„Остануваме обединети и непоколебливи во нашата решеност да ги заштитиме нашите една милијарда граѓани, да ја браниме Алијансата и да ја заштитиме нашата слобода и демократија“, се вели во соопштението.

Обраќајќи се на самитот, генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, рече дека договорот ќе поттикне „квантен скок“ во колективната одбрана на алијансата.

Договорот „не само што ќе ја зголеми нашата безбедност, туку и ќе создаде работни места“, продолжи Руте, велејќи дека сојузниците презеле „значајни обврски за справување со заканите“.

Сојузниците ја препознаа сериозноста на заканите со кои се соочува алијансата, рече тој, и беа „обединети во разбирањето дека треба да зајкнеме за да останеме безбедни“.

Тој рече дека претседателот Трамп нагласил дека Америка е посветена на НАТО, но очекува европските сојузници и Канада да придонесат повеќе, „и токму тоа го гледаме како го прават“, рече Руте.

Руте призна дека ова е „Прв ден“ од напорите потребни за зголемување на одбранбените капацитети на алијансата и рече „треба да иновираме и треба да дејствуваме брзо“.

„Одлуките донесени денес ќе го направат НАТО многу посилен, тие исто така го прават НАТО пофер сојуз. Решение на сојузниците е јасно: ние сме заедно во ова, посветени на Член 5 и сме решени да стоиме цврсто“, рече тој.

Додека одговараше на прашања од печатот за неговиот однос со Трамп, Руте рече: „Мислам дека тој ги заслужува сите пофалби“.

Додека патуваше кон самитот доцна во вторникот, Трамп се чинеше дека го доведува во прашање централниот принцип на НАТО за колективна одбрана (Член 5) кој наведува дека нападот врз една членка е напад врз сите.

„Постојат бројни дефиниции за Членот 5. Го знаете тоа, нели?“, им рече Трамп на новинарите во Ер Форс Уан. „Но, јас сум посветен да бидам нивни пријател, знаете, станав пријател со многу од тие лидери и сум посветен да им помогнам“, додаде тој.

Руте во средата рече дека му верува на претседателот и дека САД се „целосно посветени“ на пактот, наведувајќи: „Знаете, Членот 5 е апсолутно јасен, а во исто време секогаш сме велеле дека никогаш нема да навлегуваме во детали за тоа кога ќе се активира Членот 5“.

Руте, исто така, рече дека верува оти Шпанија е „сериозна“ и посветена на целта од 3,5 отсто, и покрај тоа што Мадрид изрази сомнежи во врска со зголемувањето пред самитот.